Procesgerichtheid en doelgerichtheid – het effect van je handelen

Het gaat niet over goed of fout. Zowel procesgericht, als doelgericht zijn is nodig om doelen te bereiken, tot nieuwe inzichten te komen en vooruit te gaan. Een doel willen bereiken wil daarentegen niet zeggen dat je per se ook doelgericht bezig bent. Een doel kan ook zijn een bepaald proces verbeteren en daarvoor moet je beide routes goed in beeld krijgen en je bewust zijn van beiden. Onlosmakelijk verbonden dus, maar waardevol om ook afzonderlijk en bewust te bekijken of te leren onderscheiden en toepassen. Het klinkt zo vanzelfsprekend dat we ons hier bewust van zijn, maar is dat eigenlijk wel zo?

In de praktijk zie ik regelmatig terug, dat het effectief is om eerst afzonderlijke processen te bekijken en benoemen om er vervolgens één geheel van te maken. Vergelijk het met leren rekenen. Je leert ook eerst alle cijfers afzonderlijk vorm te geven voor dat je er sommen mee gaat maken. Interessant dus om de boel eens uit te kammen…(de schetsen zijn zwart-wit om goed de verschillen weer te geven.)

Elk voordeel…

Het makkelijkst is het denk ik om het gezegde ‘eerst denken, dan doen‘ als voorbeeld te nemen bij doelgerichtheid. Dit gezegde hoort iedereen wel eens. Doe je zonder na te denken? Op deze manier ben je aardig doelgericht bezig. Het is namelijk niet zo belangrijk hoe je iets doet, als je het maar doet. Aandacht voor hoe je iets wilt aanpakken is er minder. Je bent bezig met het realiseren van een impuls die je kreeg. En die realiseer je (direct), zonder na te denken over wat voor stappen je zet en of dat de meest passende stappen zijn.

‘Niet over een nacht ijs gaan’ is wellicht een goed gezegde om als voorbeeld te nemen bij procesgericht zijn. Je denkt voordat je doet. Je stelt je beslissingen uit en geeft jezelf daarmee tijd en ruimte om na te denken over je volgende stap. Je kunt dit ook reflectietijd noemen. Ondertussen maak je de balans op en stel je bij. Je bent je doel niet vergeten, maar je vindt het ook belangrijk of interessant om stil te staan bij je aanpak en strategieën. Zet je de goede stappen? Zet je ze in de goede volgorde? Hoe gaat het tot nu toe? Je werkt ergens naartoe, maar zijn de acties die je onderneemt wel relevant?

Laten we eens kijken wat beide strategieën voor je kunnen betekenen..

Doelgerichtheid onder de loep

Voordelen doelgerichtheid:

• Knopen door hakken is geen probleem.
• Je gaat recht op je doel af.
• Je realiseert dingen op een lekker tempo.
• Ontwikkelingen kunnen elkaar snel opvolgen.
• Kan voor een snelle groei zorgen.
• Focus.
• De mogelijkheid objectiever naar een situatie kijken.
• Meer toekomstgericht

Risico’s doelgerichtheid:

• Je behaalt je doel en komt er achteraf achter dat je dingen anders hand moeten of kunnen aanpakken.
• Je moet opnieuw beginnen als het eindresultaat niet naar wens is: dubbel zoveel werk.
• Je word je minder bewust van je leerproces en dus je persoonlijke opbrengsten, want je bent niet per se bezig met hoe je iets hebt aangepakt.
• Minder ruimte voor feedback. Je werkt snel, dus veel ruimte om bij te stellen is er niet.
• Meer ruimte voor impulsen en impulsiviteit. Je beslist sneller, dus geef je sneller gehoor aan een impuls.
• Minder betrokkenheid door er minder persoonlijke accenten aan te geven.
• kwantiteit voor kwaliteit plaatsen.
• Meer denken op korte termijn. Is je doel behaalt, ga je naar een volgend doel…

Procesgerichtheid verbeteren?

• Stel jezelf tussendoelen, kleine mijlpalen. Zo moet je elke keer wel stilstaan bij een behaald stationnetje. Zo ben je direct meer procesgericht bezig, want je houdt rekening met wat er onderweg allemaal gebeurt. Dit geeft je de mogelijkheid tussentijds je route aan te passen.

What’s in it for you? (De opbrengst van meer doelgericht werken)

• Het draagt bij aan het vergroten van je besluitvaardigheid..
• Je werkt aan het vergroten van je focus.
• Je maakt dingen minder persoonlijk (mocht je het lastig vinden objectief naar situaties te kijken).

 

Procesgerichtheid onder de loep

Voordelen procesgerichtheid

• Veel ruimte voor het bijstellen van je plannen.
• Veel ruimte voor feedback en reflectie.
• Ruimte voor het aanpassen van je doel.
• Meer mogelijkheden om je impulsen te beheersen.
• Meer denken op lange termijn. De vaardigheden die je opdoet in het proces, neem je mee naar een ander proces…

Risico’s procesgerichtheid

• Besluitvorming neemt meer tijd in beslag, een lang proces, knopen doorhakken duurt lang.
• Het doel kan uiteindelijk veranderen.
• Te diepe reflectie, alles overdenken.
• Dat tijd geen factor is.

Verbeteren doelgerichtheid

• Kill your darlings – ben je erg procesgericht dan zit je wellicht ook vol ideeën. Teveel ideeën zorgen dat je focus versnippert. Neem alleen je beste ideeën mee door bewust stil te staan bij wat nu werkelijk van belang is in het grotere geheel (je doel).
• Werk samen met iemand die meer doelgericht is – Je kunt zoveel van elkaar leren. Iemand die goed doelgericht kan werken, kan je zijn aanpak laten ervaren. Zo kun je in ieder geval eens meemaken hoe iemand deze manier van werken aanpakt. Je kunt naderhand altijd meenemen wat je bevalt en laten wat niet bij je past.

What’s in it for you? (De opbrengst van procesgericht werken)

• Je kan meer van jezelf in je werk leggen.
• Je creëert de mogelijkheid je authenticiteit (in aanpak/handelen en gedrag) te ontplooien door meer bezig te zijn met het proces.
• Je bent bewuster bezig met je persoonlijke ontwikkeling.
• De mogelijkheid je reflectieve vaardigheden uit te breiden.
• De mogelijkheid je vaardigheden rondom feedback ontvangen en geven uit te breiden.
• Kwaliteit voorop zetten.

Kun je procesgericht en doelgericht eigenlijk los van elkaar zien?

Afzonderlijk zien? Ja. Maar of het ook meerwaarde heeft op die manier? Wat is een doel zonder proces en wat stelt een proces voor als je niet ergens naartoe werkt? Elk proces heeft een doel en elk doel heeft een voorafgaand proces. Kort of lang. Langzaam of snel. Linksom of rechtsom. Je hebt van beide een beetje nodig en daarom heeft het, wat mij betreft zeker, meerwaarde om je bewust te worden van beide routes. Door te leren beide te benoemen en herkennen, kun je doelgerichtheid en procesgerichtheid meer zien als een vaardigheid en deze bewuster inzetten en effectiever te werk gaan.