Je zit in een situatie waar je eigenlijk niet in wilt zitten. Er loopt iets niet zoals je wilt. Op je werk, in de privésfeer of er zijn contacten waar je je niet prettig bij voelt of die niet lekker lopen. Ergens weet je wel dat je er iets aan zou moeten doen om de situatie te verbeteren, maar toch onderneem je geen actie. ‘Je kijkt het nog wel even aan.’ – namelijk. Of: ‘daar ga ik toch zeker geen energie meer insteken?!’
Je laat een ijsklontje uitgroeien tot ijsberg, maar beklimt ‘m niet. Het topje van je ijsberg is prachtig, ligt mooi te glinsteren in de zon, ziet er fantastisch uit voor degene die aanschouwen. Er smelt soms wat, wat je zachtheid en flexibiliteit laat zien. Terwijl het onder water mis is. Daar groeien je frustraties, het ijs blijft maar aangroeien. Maar ja, wat maakt het uit? Dat ziet toch niemand…
Een ongewenste situatie in standhouden, daar hoef je niet veel moeite voor te doen. Sterker nog, helemaal geen moeite. Leun achterover en aanschouw hoe frustraties groeien, zonder dat je daar ook maar iets voor hoeft te doen. Een cirkeltje wordt een neerwaarts spiraal of een olifantenpaadje en actie ondernemen wordt steeds lastiger.
Wat is een ongewenste situatie?
Een ongewenste situatie is een situatie waarin je het conflict dat plaatsvindt waarneemt, maar het vermijdt door geen actie te ondernemen richting de bron van het probleem. Je houding is conflictmijdend. Frustraties (symptomen) kunnen wel aan de oppervlakte komen, maar er wordt niet gehandeld richting een oplossing. Het stukje handelen is essentieel hierbij, omdat handelingen uiteindelijk zorgen voor een verandering richting de gewenste situatie.
Kenmerkend voor het in standhouden van een ongewenste situatie
Goedpraten
Een hand boven het hoofd houden, iets bedekken met de mantel der liefde of iets goedpraten zijn aanwijzingen dat er iets in standgehouden wordt. Waarschijnlijk in deze fase iets meer waarneembaar voor buitenstaanders, omdat de probleemhouder(s) zich wellicht nog niet helemaal bewust is/zijn van de ernst van de situatie. Was dat wel zo, dan was goedpraten geen optie meer geweest.
Probleemdenken
Bij probleemdenken begint er een olifantenpaadje te ontstaan. Zie het als achter je eigen staart aanlopen. (In het geval van een groep loopt iedereen achter elkaar aan) Je wéét dat het ergens schuurt en misschien kun je het beestje al een naam geven, maar op dit moment blijf je enkel de problemen benadrukken. Benoemen lukt, maar dat is het enige wat je doet. Je bevestigt constant de situatie. Hier kun je als buitenstaander zorgen voor het verschil. Zie je iemand met een probleem achter zijn eigen staart aanlopen dan kun je de probleemeigenaar hierop te wijzen. Kun je zorgen voor bewustwording.
‘Ja maar…’
Ook een vorm van probleemdenken en goedpraten, maar hier ziet de probleemeigenaar al wel een oplossing. Een oplossing wordt gezien, maar men probeert nu op te noemen waarom verandering niet nodig of mogelijk is. ‘Ja, maar dat lukt mij nooit.’ of ‘Ja, maar het is nu toch ook goed zo?’ Als buitenstaander kun je wat betekenen door de probleemeigenaar aan te moedigen en te benoemen welke krachten en eigenschappen deze persoon bezit die meewerken om het probleem wel het hoofd te bieden.
Wat helpt mee aan een oplossing?
Er zijn een aantal dingen die meewerken en helpen dat dingen weer gaan stromen. De neerwaardespiraal of het olifantenpaadje maakt plaats voor een ladder. Je beklimt de ladder en gaat de situatie van bovenaf bekijken. Hoe ziet het eruit? Wat is er nu eigenlijk nodig om de energie in de situatie weer positiever te krijgen?
Erkennen waar je tegenaan loopt
Benoemen. Misschien zelfs hardop uitspreken of opschrijven. Ben je je er bewust van geworden dat je een ongewenste situatie in stand houdt, dan is erkennen van de situatie stap 1. Door dit te doen creëer je afstand tussen jouzelf en de situatie. Je maakt het abstracter en waarneembaar voor jezelf en anderen om je heen. Zo kun je gemakkelijker een situatie vanaf een afstandje bekijken. Wat gebeurt er nu eigenlijk? Hoe zit de situatie in elkaar?
Ben bereid met kleine stapjes te beginnen
Je hoeft niet alles in één keer op te lossen. Het hoeft niet over alles of niets te gaan. Een ladder heeft verschillende treden. Begin eens onderaan. Denk na over ‘eerst…’ en ‘dan…’ Het tempo waarmee je de treden betreedt hangt af van de keuzes die je maakt, maar onthoudt dat grote sprongen ervoor kunnen zorgen dat je valt. Alles in één keer aan willen pakken is een mooi streven, maar je kunt ook overzicht verliezen als je alleen je einddoel voor ogen hebt.
Hulp vragen als je daar behoefte aan hebt
We kunnen niet alles alleen. Zie je de probleemsituatie wel, maar kun je maar niet helder krijgen wat een eerste stap zou kunnen zijn, zoek dan hulp. Iemand die buiten de situatie staat – en dus niet emotioneel betrokken is – kan de situatie gemakkelijker op een objectieve manier bekijken. Je laten inspireren door de kijk van een ander is geen teken van zwakte. Door om hulp te vragen laat je juist zien dat je durft te vertrouwen op mensen om je heen. Ben je meteen relatieversterkend bezig.
Sta stil bij wat het met je omgeving doet
Een ongewenste situatie in stand houden doet niet alleen met jou iets. Het heeft ook invloed op je omgeving. Zie dat, mensen (kinderen, collega’s, vrienden, partner, familieleden) die afhankelijk zijn van de beslissingen die jij maakt, ook de mogelijkheid krijgen te groeien door jouw daadkracht en mandaat.